Rechtbank Amsterdam
Gemachtigde advocaat eiser: mr. S.A.E. Petit
Gemachtigde advocaat gedaagde: mr. D.P.M.G. van den Boom
Rechter: mr. T.T. Hylkema met griffier mr. S.C.C. Valk
In mijn boek over fotorecht pleit ik voor het afschaffen van het portretrecht in de Auteurswet. De teksten van de wetsartikelen stammen uit 1912 en tegenwoordig is het portretrecht afdoende gedekt met de AVG.
Samenvatting van de zaak op Boek9.nl:
Het vonnis laat goed zien hoe achterhaald artikel 19, 20 en 21 Aw zijn en dat procedures op onjuiste interpretatie van die wetsartikelen worden aangespannen én beoordeeld. Gelukkig zegevierde het recht in dit geschil en verloor de kok zijn zaak.
Uit de uitspraak:
"4.1. [eiser] vordert - samengevat - zover mogelijk uitvoerbaar bij voorraad:
I. voor recht te verklaren dat Bonemasters en [gedaagde] inbreuk hebben gemaakt op de portretrechten van [eiser] en dat zij onrechtmatig jegens hem hebben gehandeld door zijn naam te gebruiken nadat de ambassadeursovereenkomst was geëindigd;
(...)
VI. vergoeding van de door [eiser] geleden schade tot op heden begroot op
€ 93.333,33, dan wel subsidiair de helft van dat bedrag, dan wel door de rechtbank te bepalen schadevergoeding, vermeerderd met de wettelijke rente;
VII. tot betaling van de proceskosten, waarbij alle juridische kosten van [eiser] in aanmerking komen voor vergoeding door [gedaagde] , tot op heden ten bedrage van
€ 22.739,-, dan wel de kosten vanaf de comparitie van partijen van 10 september 2024, tot op heden ten bedrage van € 6.739,-, te vermeerderen met de wettelijke rente."
"4.1. [eiser] vordert - samengevat - zover mogelijk uitvoerbaar bij voorraad:
I. voor recht te verklaren dat Bonemasters en [gedaagde] inbreuk hebben gemaakt op de portretrechten van [eiser] en dat zij onrechtmatig jegens hem hebben gehandeld door zijn naam te gebruiken nadat de ambassadeursovereenkomst was geëindigd;
(...)
VI. vergoeding van de door [eiser] geleden schade tot op heden begroot op
€ 93.333,33, dan wel subsidiair de helft van dat bedrag, dan wel door de rechtbank te bepalen schadevergoeding, vermeerderd met de wettelijke rente;
VII. tot betaling van de proceskosten, waarbij alle juridische kosten van [eiser] in aanmerking komen voor vergoeding door [gedaagde] , tot op heden ten bedrage van
€ 22.739,-, dan wel de kosten vanaf de comparitie van partijen van 10 september 2024, tot op heden ten bedrage van € 6.739,-, te vermeerderen met de wettelijke rente."
Bij portretrecht komen niet alle juridische kosten in aanmerking voor vergoeding, dat geldt alleen voor IE-recht kwesties. Dat alleen al is een argument om het portretrecht uit de Auteurswet te halen. Het lijkt er op dat de rechtbank hier een verschrijving maakt. 'Dan wel' betekent 'of'. De kok zal dat vermoedelijk niet bedoeld hebben en beide bedragen gevorderd hebben.
"5.1. Oorsprong van deze procedure is de uitvoering van de VSO. [eiser] vindt dat Bonemasters niet heeft voldaan aan haar verplichtingen. Hij heeft er niet voor gekozen om nakoming te vorderen van Bonemasters maar om zijn advocaat de VSO buitengerechtelijk te laten ontbinden en [gedaagde] in persoon te dagvaarden."
Merkwaardig dat de advocaat van de kok dat zo doet. Dat betekent dat je over twee geschilpunten in het gelijk gesteld moet worden; dat Bonemasters het portretrecht schendt én dat de bestuurder daar persoonlijk voor aansprakelijk is. Voor dat laatste moet de kok dan bewijzen dat de bestuurder ernstig verwijtbaar gehandeld heeft.
"5.5. [eiser] heeft zijn vordering op [gedaagde] gegrond op het portretrecht (artikelen 20 en 21 Auteurswet). In dit geval zijn de foto’s van [eiser] niet in opdracht van of ten behoeve van [eiser] gemaakt, maar in opdracht van of ten behoeve van Bonemasters. Op die situatie is artikel 21 Auteurswet van toepassing."
"5.5. [eiser] heeft zijn vordering op [gedaagde] gegrond op het portretrecht (artikelen 20 en 21 Auteurswet). In dit geval zijn de foto’s van [eiser] niet in opdracht van of ten behoeve van [eiser] gemaakt, maar in opdracht van of ten behoeve van Bonemasters. Op die situatie is artikel 21 Auteurswet van toepassing."
Artikel 20 is inderdaad niet van toepassing, echter om andere redenen:
- niet gesteld of gebleken is dat Bonemasters de auteursrechthebbende is en artikel 20 is een beperking die de auteursrechthebbende wordt opgelegd;
- het betreft hier een reeds openbaar gemaakt portret en artikel 20 is een verbod op de (eerste) openbaarmaking.
Artikel 20 geldt voor álle in opdracht gemaakte portretfoto's en niet alleen voor opdrachten die in opdracht of ten behoeve van de geportretteerde zijn gemaakt.
"5.6. Op grond van artikel 21 Auteurswet kan degene die op een foto is afgebeeld zich tegen publicatie daarvan verzetten, indien hij daarbij een redelijk belang heeft, zoals zijn recht op privacy, de bescherming van zijn eer en goede naam en/of een financieel belang."
Een portretfoto is een persoonsgegeven en valt onder de AVG. Er is een verwerkingsgrond (toestemming is daar één van) nodig om de foto te mogen gebruiken. Artikel 21 is overbodig, de kok had een beroep kunnen doen op de AVG.
"5.7. [eiser] stelt dat hij na 24 september 2024 93 inbreuken heeft geconstateerd op de sociale mediakanalen van Bonemasters en het persoonlijke Instagramaccount van [gedaagde] , ‘ [naam account] ’. Uit de onderbouwing van deze stelling door [eiser] maakt de rechtbank op dat het hierbij niet gaat om nieuwe berichten die na 24 september 2024 zijn geplaatst, maar (nagenoeg uitsluitend) om oude posts - geplaatst ten tijde van de samenwerking tussen [eiser] en Bonemasters - die na 24 september 2024 nog toegankelijk waren. Wat betreft het Instagramaccount van [gedaagde] gaat het daarbij om posts uit 2020 en 2021."
Een portretfoto is een persoonsgegeven en valt onder de AVG. Er is een verwerkingsgrond (toestemming is daar één van) nodig om de foto te mogen gebruiken. Artikel 21 is overbodig, de kok had een beroep kunnen doen op de AVG.
"5.7. [eiser] stelt dat hij na 24 september 2024 93 inbreuken heeft geconstateerd op de sociale mediakanalen van Bonemasters en het persoonlijke Instagramaccount van [gedaagde] , ‘ [naam account] ’. Uit de onderbouwing van deze stelling door [eiser] maakt de rechtbank op dat het hierbij niet gaat om nieuwe berichten die na 24 september 2024 zijn geplaatst, maar (nagenoeg uitsluitend) om oude posts - geplaatst ten tijde van de samenwerking tussen [eiser] en Bonemasters - die na 24 september 2024 nog toegankelijk waren. Wat betreft het Instagramaccount van [gedaagde] gaat het daarbij om posts uit 2020 en 2021."
Ten tijde van de publicaties was er toestemming om de foto's te gebruiken.
"5.8. Dit vormt geen inbreuk op het portretrecht van [eiser] . Er is voor [eiser] geen redelijk belang om zich te verzetten tegen het online toegankelijk blijven van berichten uit 2020 of 2021. Deze berichten geven slechts blijk van de samenwerking die destijds bestond tussen [eiser] en Bonemasters. [eiser] heeft op geen enkele wijze onderbouwd dat hij hierdoor vandaag de dag wordt belemmerd in de commerciële exploitatie van zijn bekendheid als kok. Ook zijn recht op privacy en zijn eer en goede naam zijn niet in het geding."
Bonemasters had destijds een geldige verwerkingsgrond op basis van de AVG. Recht op privacy en bescherming van eer en goede naam zijn grondrechten. Ook dat maakt artikel 21 Aw overbodig.
"5.9. Overigens is tijdens de mondelinge behandeling gebleken dat inmiddels de naam en beeltenis van [eiser] nergens meer te zien zijn op de sociale mediakanalen van Bonemasters en [gedaagde] ."
De rechtbank wijst de vordering af en veroordeelt de kok tot het betalen van de proceskosten van de gedaagde partij.
Persoonlijk begrijp ik niet waarom je een kostbare procedure start over oude foto's op sociale media die allang van 'tijdlijnen' zijn verdwenen. Daarmee staan de foto's en samenwerking van destijds weer opnieuw in de belangstelling. Mogelijk speelt er meer. Uitspraken gaan alleen over de geschilpunten waar rechters een beslissing over moet nemen.
Rechtbank Amsterdam 30 juli 2025, ECLI:NL:RBAMS:2025:5825
Artikel 21 Auteurswet. Geen inbreuk portretrechten.
Rechtbank Amsterdam 30 juli 2025, ECLI:NL:RBAMS:2025:5825
Artikel 21 Auteurswet. Geen inbreuk portretrechten.
4 september 2025 gepubliceerd