05 april 2018

Erfgoed Leiden (eerste aanleg)

ECLI:NL:RBDHA:2018:3768
Rechtbank Den Haag
Gemachtigde eiser: mr. L. Varela, advocaat te Rotterdam
Gemachtigde gedaagde ERFGOED LEIDEN EN OMSTREKEN: D.J.G. Visser, advocaat te Amsterdam
Rechter: mr. E.A.W. Schippers, tot 2008 werkzaam als advocaat bij Höcker Advocaten B.V. te Amsterdam

Dit vonnis heeft een enorme impact gehad op de collecties van musea en erfgoedinstellingen. Anonieme foto’s zijn massaal offline gehaald. Het gaat om 25 foto’s afkomstig van ansichtkaarten waarbij geen naam van de fotograaf stond vermeld.

“3.3-.1 Ten aanzien van 15 van de 25 [R] -foto’s is [eiser] -ingevolge artikel 8 Auteurswet (hierna: Aw)- niet de auteursrechthebbende omdat deze foto’s halverwege de vorige eeuw door een vennootschap “als van haar afkomstig” als prentbriefkaart zijn openbaargemaakt “zonder daarbij eenig natuurlijk persoon als maker er van te vermelden”.
3.3-.1 Op de overige 10 van de 25 prentbriefkaarten van de [R] -foto’s is geen naam van de maker of aanduiding van de uitgever vermeld. Volgens informatie van [eiser] dateren de [R] -foto’s van 9 van deze van deze prentbriefkaarten uit 1942, althans van vóór 1946, zodat op grond van artikel 38 Aw het auteursrecht op die foto’s reeds is vervallen vóór 1 januari 2016.”

Over “als van haar afkomstig” in artikel 8 Aw valt te twisten. Als dat niet aannemelijk lijkt dan geldt voor anoniem uitgegeven werken artikel 9 Aw: de rechthebbende kan via de uitgever of drukker haar rechten uitoefenen.

“4.9 … Uitgevers kozen vervolgens uit de door [R] aangeboden foto’s die foto’s waar zij prentbriefkaarten van wilden produceren. Dat vervolgens [R] ’ naam niet is weergegeven op de door verschillende uitgevers vervaardigde prentbriefkaarten doet er niet aan af dat hij de foto’s voorzag van een stempel met zijn naam en deze vervolgens onder zijn naam heeft aangeboden. Het is niet noodzakelijk dat de maker zijn naam op alle verveelvoudigingen van een werk plaatst, wil hij zich de maker van het werk en daarmee de auteursrechthebbende ten aanzien van het werk kunnen noemen. Uit het voorgaande volgt dat geen sprake is van anoniem gepubliceerde foto’s.”
De rechter oordeelt dat de foto’s niet anoniem zijn gepubliceerd. Bizar.

“4.22 Erfgoed Leiden zal als de overwegend in het ongelijk gestelde partij worden veroordeeld in de proceskosten. [eiser] vordert een proceskostenveroordeling ex artikel 1019h Rv. Onder overlegging van een specificatie heeft [eiser] zijn kosten begroot op € 12.413,92 aan salaris gemachtigde en griffierecht.”

“4.23 … Erfgoed Leiden heeft overigens tegen de hoogte van de opgevoerde kosten geen verweer gevoerd.”
Advocaatkosten zijn lastig te betwisten, dan kom je als snel op 'de pot en ketel'.

De rechter oordeelt dat er €1.875 schadevergoeding, €12.511,23 proceskosten, rente en nakosten betaald moeten worden. De eigen advocaatkosten van Erfgoed Leiden komen daar nog bovenop.

In hoger beroep, ruim 2 jaar later, slaagt de betwisting voor het deel van de foto’s waarbij geen uitgever stond vermeld op grond van artikel 38 Aw wél, is de schadevergoeding verlaagd naar enkele euro’s per foto en draagt ieder zijn eigen proceskosten.
Mijn inziens vallen anoniem openbaar gemaakte foto's van niet meer bestaande uitgevers eveneens onder de regeling verweesde werken.


ECLI:NL:RBDHA:2018:3768, Rechtbank Den Haag, 6476847 / CV EXPL 17-5540
Erfgoed Leiden maakt inbreuk op de auteursrechten van eiser door zonder zijn toestemming 25 foto’s uit de veertiger en vijftiger jaren van de vorige eeuw waarvan eiser de auteursrechten heeft gekocht, voor het publiek toegankelijk te maken via de online beeldbank van Erfgoed Leiden. De auteursrechten berusten niet op grond van artikel 8 Auteurswet bij de vroegere uitgevers van prentbriefkaarten (van de foto’s) en er is ook geen sprake van anoniem openbaar gemaakte werken. De regeling voor verweesde werken (auteursrechtelijk beschermde werken waarvan de rechthebbende ondanks een zorgvuldig onderzoek onbekend of onvindbaar is) in artikel 16o Auteurswet is niet van toepassing.

Gemeente-archieven halen massaal foto’s offline na vonnis
Het Leidse archief had aangenomen dat het auteursrecht op de foto's was vervallen, aangezien ze langer dan 70 jaar geleden waren gepubliceerd en de fotograaf onbekend was. Voor uitgevers houdt het auteursrecht na 70 jaar op.

Leiden haalt 100.000 historische foto's offline | Sleutelstad
Erfgoed Leiden en Omstreken haalt zo'n 70% van haar online collectie offline: ruim 100.000 anonieme foto’s. Reden daarvoor is een vonnis van de kantonrechter uit 2018. Erfgoed Leiden had 25 anonieme foto’s uit de jaren veertig en vijftig online gezet. Dit is in strijd met de…

Arrest (pdf)
Hof Den Haag 19 mei 2020 Erfgoed Leiden
Raadsheren: mrs.A.D.Kiers-Becking, J.I.deVreese-Rood en M.Bronneman

Repost nieuwsbrief Revue nr. 17, 7 februari 2022
Bijgewerkt 28 maart 2024